ΠΡΟ-ΘΕΣΕΙΣ
Καθημερινά παράγουμε και καταναλώνουμε, συνεχώς παράγουμε και καταναλώνουμε, με δεδομένο τρόπο και ευκολία τα προϊόντα της βιομηχανικής παραγωγής. Στιγμιαία μπορεί και να ξεχνάμε ότι δεν ήταν πάντα έτσι. Υπήρξε όμως μια εποχή που όλα τα προϊόντα ήταν χειροποίητα. Η μετάβαση από τον κόσμο των χειροποίητων κατασκευών στο σημερινό των εργοστασίων, με όλα τα συνακόλουθα οφέλη με τα οποία είμαστε εξοικειωμένοι, ήταν μια πραγματική τεχνολογική επανάσταση που συντελέστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα στη Μεγάλη Βρετανία και γενικεύτηκε στη συνέχεια σε ολόκληρη την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, και τελικά στις μέρες μας, σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Η ριζική αλλαγή στον τρόπο της παραγωγής λειτούργησε ως ντόμινο και ανέτρεψε τον τρόπο ζωής των ανθρώπων, τη δομή και την οικονομία των κοινωνιών, τον πολιτισμό τους. Γέννησε ιδέες και πολιτικά συστήματα. Ενίσχυσε όμως και την κυριαρχία του ανθρώπου στον πλανήτη, μιας και πλέον ο άνθρωπος πληγώνει καθημερινά και σε ασύλληπτο βαθμό, αλόγιστα, τα οικοσυστήματα.Πρώτη φορά το αφιέρωμα του ΜΟnuMENTA είναι τόσο αντιφατικό, μια και κάτω από τον τίτλο Βιομηχανικά Κατάλοιπα επιδιώκουμε να συμπεριλάβουμε με το ίδιο ενδιαφέρον τα βιομηχανικά κτήρια και βιομηχανικά σύνολα, ως κατάλοιπα της θαυμαστής ιστορίας της τεχνολογίας, και από την άλλη πλευρά τα ίδια τα δηλητηριώδη απόβλητα της βιομηχανικής δραστηριότητας. Βιομηχανικά κατάλοιπα τα μεν και τα δε, τραγική εξέλιξη το ένα του άλλου, όψεις όμως του ίδιου νομίσματος της εξέλιξης, πτυχές του πολιτισμού μας.Στόχος μας πάντα είναι η ανάδειξη ζητημάτων προστασίας και απ’ ότι φαίνεται στην περίπτωση των βιομηχανικών καταλοίπων η ανάγκη για προστασία είναι επιτακτική είτε πρόκειται για αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που ακόμα στη συνείδησή των περισσοτέρων δεν έχουν παγιωθεί ως άξιοι μάρτυρες της ιστορίας, είτε για τη φύση που καταστρέφεται από τα απόβλητα, χωρίς να γίνεται επαρκής προσπάθεια για την πρόληψη της δημιουργίας τους ή του εναλλακτικού τρόπου διαχείρισής τους. Το απαραίτητο πλαίσιο προστασίας υπάρχει αλλά όπως πάντα η ορθή εφαρμογή του εξαρτάται από την αλληλεπίδραση των οικονομικών συμφερόντων και των κοινωνικών αιτημάτων.Μια πρόσφατη εξέλιξη στο θεσμικό πλαίσιο της χώρας μας αποτελεί η κατάθεση στη Βουλή του σχεδίου νόμου με τίτλο
«Κύρωση της Τροποποίησης της Σύμβασης της Βασιλείας, για τον έλεγχο των διασυνοριακών κινήσεων επικίνδυνων αποβλήτων και της επεξεργασίας τους», με το οποίο κυρώνεται η απόφαση τροποποίησης της Σύμβασης της Βασιλείας – γνωστή ως «Ban Amendment (ελήφθη το 1995), που απαγορεύει τη διασυνοριακή μεταφορά των επικινδύνων αποβλήτων από τις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ (Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη), της Ε.Ε. και του Λιχτενστάιν προς άλλα κράτη. [Το 1986 μια πυρκαγιά στο εργοστάσιο της χημικής βιομηχανίας Σαντόζ στη Βασιλεία της Ελβετίας προκαλεί μεγάλη μόλυνση στο Ρήνο. Για να μετριάσουν τις αρνητικές εντυπώσεις της κοινής γνώμης οι ελβετικές χημικές βιομηχανίες προωθούν την ιδέα της "Σύμβασης της Βασιλείας" , η οποία υπογράφεται το 1989 και θεσπίζει κάποιους κανόνες ελέγχου της διακίνησης αποβλήτων.]
Βιομηχανικό συγκρότημα στη Μήλο
Τις δύο θεματικές του τεύχους αναπτύσσουν όπως πάντα ποικίλα άρθρα, γνωρίζοντας μας τον αρχιτεκτονικό βιομηχανικό πλούτο της χώρας μας και όχι μόνο, τους τρόπους με τους οποίους τα ιστορικά κελύφη μπορούν να διδάξουν αλλά και να επανενταχτούν στη σύχρονη ζωή αν τους δοθούν νέες χρήσεις που δεν θα απαξιώνουν την αρχιτεκτονική δημιουργία, αλλά και τα προβλήματα που δημιουργεί η σύγχρονη βιομηχανική δραστηριότητα με τα υγρά ή στερεά απόβλητα και τους αέριους ρύπους.Είμαστε ευτυχείς που παγιώνεται η συνεργασία με τους ποιητές Έλσα Κορνέτη και Λάμπρο Λάζο οι οποίοι μας πρόσφεραν και πάλι ποιήματά τους ειδικά για το 4ο τεύχος. Επίσης, μεγάλη η τιμή να παρουσιάζουμε έργο του ζωγράφου Γιώργου Πολυκράτη. Ξεχωριστά πρέπει να αναφέρουμε και τη σπουδαία δουλειά του φωτογράφου Βασίλη Καρκατσέλη. Μία από τις φωτογραφίες αυτές αποτέλεσε και το εξώφυλλο του 4ου τεύχους. Ευχαριστούμε και πάλι τους φίλους που μας στέλνουν φωτογραφίες τους για τη δημιουργία της πρώτης μας σελίδας.Μπορεί να μην καταφέραμε να εγκαινιάσουμε νωρίτερα, όπως προγραμματίζαμε, το αφιέρωμα για τα βιομηχανικά κατάλοιπα, ένας λόγος ήταν ότι τη χρονιά που μας πέρασε η MOnuMENTA κατάφερε να είναι πιο ενεργή στα θέματα της πόλης και του περιαστικού πρασίνου, και αναφερόμαστε στον αγώνα για τα κτήρια στις οδούς Παστέρ και Ραβινέ, πίσω από το νέο Μουσείο της Ακρόπολης, για την προσπάθεια να διασωθεί το πρώην 401 στρατιωτικό νοσοκομείο, την προσφυγή στο ΣτΕ για την ακύρωση των οδικών έργων στον Υμηττό, τις παρεμβάσεις για τη διατήρηση του κτηρίου Δοξιάδη και των βιομηχανικών συγκροτημάτων Μουζάκη, Λοναρά, Μπριτάννια, Βαμβακουργία κ.ά., τη συνέχιση του προγράμματος Τοπικές Κοινωνίες και Μνημεία μέρος των δράσεων του οποίου διεξάγεται με δωρεά του Ιδρύματος Ιωάννη Κωστοπούλου κ.ά. Η πρόσφατη θετική εξέλιξη για τα κτήρια πίσω από το Νέο Μουσείο Ακρόπολης, τα οποία σώζονται από κατεδάφιση για να στεγάσουν ανάγκες του μουσείου, μας δίνει ελπίδα και δύναμη για τη συνέχιση των προσπαθειών μας πάντα βέβαια με τη δική σας συνεργασία.
8.2.2010Γι' αυτό το τεύχος επιλέξαμε να διαδώσουμε το σύνθημα «Πράττουμε για τα μνημεία», γιατί αισθανόμαστε ότι το φυσικό και το δομημένο περιβάλλον της χώρας μας βάλλεται επικίνδυνα από τον τρόπο της ζωής μας.
