Μια συνήθεια που γίνεται πολιτική υλοποιείται κι εξυπηρετεί τους κατοίκους της Καρδίτσας και το περιβάλλον στο οποίο ζουν και μετακινούνται.
Η πόλη της Καρδίτσας, με πληθυσμό 50.000 κατοίκους, είναι η πρώτη πόλη στην Ελλάδα στην οποία κατασκευάστηκε δίκτυο ποδηλατοδρόμων, αλλάζοντας έτσι τον κυκλοφοριακό χάρτη της. Αυτή η πρωτοπορία συναντά μια παράδοση χρόνων για τους Καρδιτσιώτες, οι οποίοι ανέκαθεν χρησιμοποιούσαν το ποδήλατο ως βασικό μέσο κυκλοφορίας. Τα σχολεία, τα καφενεία και τα πάρκα περικυκλώνονται από τα ποδήλατα δίνοντας μια διαφορετική εικόνα στην πόλη. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην τοπογραφία της πόλης, η οποία είναι ευνοϊκή για το ποδήλατο, δηλαδή απόλυτα πεδινή με ήπιες κλίσεις.
Παρ’ όλα αυτά, η χρήση του ποδηλάτου είχε ήδη αρχίσει να μειώνεται αισθητά, με αποτέλεσμα η ανάθεση της μελέτης για το δίκτυο ποδηλατοδρόμων της πόλης από το Υπουργείο Μεταφορών στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) το 2001 και αργότερα η εφαρμογή της να αναζωπυρώσουν το ενδιαφέρον των πολιτών. Το δίκτυο των ποδηλατοδρόμων σήμερα καλύπτει κεντρικές διαδρομές με μεγάλη ζήτηση, συνδέει και ταυτόχρονα αναδεικνύει τους πόλους της πόλης, περιορίζοντας την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις οχλήσεις από το θόρυβο. Παράλληλα, διευκολύνει την κίνηση των πεζών, αφού κατασκευάστηκε με διαπλάτυνση των πεζοδρομίων κατά δύο μέτρα. Η πόλη, χάρη στο ποδήλατο, έχει δρόμους ζωντανούς, οι οποίοι είναι ειδικά διαμορφωμένοι για να διευκολύνουν τόσο τους ποδηλάτες όσο και τους πεζούς. Το περπάτημα και το ποδήλατο είναι οι κυρίαρχοι τρόποι μετακίνησης των πολιτών και καλύπτουν το 60% του συνόλου των μετακινήσεων.
Ωστόσο, η δημιουργία του ποδηλατοδρόμου οφείλει να συνδυάζεται με την υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης εκστρατείας κινητοποίησης και συμμετοχής των πολιτών στις διαδικασίες σχεδιασμού για το ποδήλατο και γενικότερα για τη διαχείριση της κυκλοφορίας στην πόλη. Για παράδειγμα, το σύστημα σήμανσης του ποδηλάτου, που έχει προστεθεί στην εικόνα της πόλης, είναι σαφές, απλό και λιτό. Επιπλέον, στην Καρδίτσα οι φορείς και το ΕΜΠ δεν επαναπαύονται αλλά προσπαθούν, μέσω ερωτηματολογίων, να καταγράφουν την ανταπόκριση του κόσμου απέναντι στο ποδήλατο όπως αυτό λειτουργεί σήμερα μέσω των ποδηλατοδρόμων. Στην πλειοψηφία τους οι κάτοικοι της Καρδίτσας έχουν δεχτεί τις νέες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις κι έχουν ένα σημαντικό κίνητρο να αφήσουν τα αυτοκίνητά τους και να μετακινηθούν με τα ποδήλατα.
Η εκστρατεία ευαισθητοποίησης των πολιτών για το ποδήλατο έχει στον πυρήνα της τους μαθητές. Γι’ αυτό το λόγο δημιουργήθηκε το Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής, το οποίο, σε συνδυασμό με το κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό (καρτέλες με τα μέρη του ποδηλάτου, χάρτες με το δίκτυο ποδηλατοδρόμων, βιβλία) και την ενημέρωση των καθηγητών, στοχεύει στο να κάνει τους ποδηλατοδρόμους φιλικούς προς τα παιδιά και ταυτόχρονα να τα βοηθήσει να κατανοήσουν την αξία τους.
Το Ψήφισμα των αιρετών εκπροσώπων των ελληνικών πόλεων στο Συνέδριο της Καρδίτσας το Σεπτέμβριο του 2005 υποδεικνύει την ανάγκη να ενισχυθεί η πολιτική υπέρ του ποδηλάτου:
-Συμμετέχοντας στην κοινή ευρωπαϊκή εκστρατεία, να προωθήσουμε μελέτες για τη βιώσιμη κινητικότητα και το ποδήλατο, ώστε να γίνουν οι πόλεις μας πιο ανθρώπινες και πιο πολιτισμένες.
-Να κατασκευάσουμε ειδικές υποδομές για την ασφαλή και άνετη κίνηση του ποδηλάτου.
-Να βελτιώσουμε και να επεκτείνουμε τις υποδομές και τις διαμορφώσεις για τον πεζό και τα άτομα με ειδικές ανάγκες.
-Να ενισχύσουμε τη δημόσια συγκοινωνία.
-Να αναμορφώσουμε τον οδικό χώρο έτσι ώστε να περιοριστούν οι ταχύτητες στις γειτονιές και γενικά οι δρόμοι να γίνουν πιο ασφαλείς και πιο ήσυχοι.
Η μελέτη που έγινε από το ΕΜΠ υπό την επίβλεψη του αναπληρωτή καθηγητή Θάνου Βλαστού στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος με θέμα «Ένταξη του ποδηλάτου στις ελληνικές πόλεις» είναι μόνο η αρχή. Η ένταξη του ποδηλάτου δεν είναι μόνο ζήτημα συγκοινωνιακού σχεδιασμού. Είναι ένα στοίχημα για διαφορετικές συμπεριφορές μετακίνησης σε μια διαφορετική πόλη, που συνοδεύεται από εκστρατείες ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και βελτίωσης της εικόνας του ποδηλάτου. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το ποδήλατο για κάθε πόλη που το φιλοξενεί είναι κατ’ αρχήν «φροντίδα» της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η σωστή διαχείριση των ποδηλάτων μέσω τον τοπικών φορέων είναι η βάση για την προώθησή τους.
Ο στόχος να αποτελέσει η πόλη πιλότος το παράδειγμα και για άλλες ελληνικές πόλεις αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα δίνοντας ελπίδα για βιώσιμη κινητικότητα.
Η Καρδίτσα, πρωτοπόρος σήμερα όσον αφορά την κατασκευή υποδομών και τη χρήση ποδηλάτου, είναι στην Ελλάδα η πόλη του ποδηλάτου και προσφέρει το μοναδικό παράδειγμα του πώς είναι και πώς λειτουργεί μια πόλη όπου το ποδήλατο είναι παρόν.
dallaevi@gmail.com
