Α. Εξαγγελία κατασκευής ποδηλατοδρόμων από το πρώην Υπουργείο Μεταφορών -
Β. Εξαγγελία κατασκευής ποδηλατοδρόμων από το πρώην Υπουργείο ΥΠΕΧΩΔΕ
Γ. Εξαγγελία Προγράμματος Αθήνα- Αττική 2014 από το ΥΠΕΚΑ
Δ. Ο κόσμος είναι ώριμος πλέον για να δεχθεί και να χρησιμοποιήσει το ποδήλατο ως μέσο μετακίνησης
Ε. Πρωτοβουλίες κατασκευής ποδηλατοδρόμων από δήμους όλης της χώρας
Με τον όρο εναλλακτικοί τρόποι μετακίνησης δηλώνεται η κίνηση μέσα στην πόλη χωρίς Ι.Χ., δηλαδή πεζή ή με ποδήλατο ή με Μ.Μ.Μ. Η προώθηση των εναλλακτικών αυτών τρόπων μετακίνησης αποτελεί πλέον μια έντονη τάση σε όλη την Ευρώπη. Δράσεις που προάγουν την κινητικότητα στην πόλη με όρους βιωσιμότητας βοηθούν στην προστασία του περιβάλλοντος, μειώνουν τις οχλήσεις και βελτιώνουν την καθημερινότητά μας. Παραδείγματα τέτοιων δράσεων είναι η βελτίωση των υποδομών για πεζούς, η κατασκευή ποδηλατοδρόμων ή η καλύτερη διασύνδεση των Μ.Μ.Μ.
Ο Δήμος Αθηναίων έχει να ωφεληθεί τα μέγιστα από την προώθηση των εναλλακτικών μορφών μετακίνησης και ιδιαίτερα του ποδηλάτου. Με βάση την ευρωπαϊκή εμπειρία, η χρήση του ποδηλάτου ως μέσου καθημερινής μεταφοράς είναι σε θέση να αντικαταστήσει τη χρήση του Ι.Χ. ή της μοτοσικλέτας.
Η χρήση του ποδηλάτου ως μέσου μεταφοράς αποτελεί σήμερα στοίχημα για μια πόλη όπως η Αθήνα, η οποία τα τελευταία χρόνια, και παρά τις προσπάθειες που γίνονται για χρήση περισσότερο φιλικών προς το περιβάλλον μέσων μεταφοράς (επέκταση του μετρό, δημιουργία τραμ, χρήση «πράσινων» λεωφορείων) και έλεγχο της στάθμευσης (παρκόμετρα στο κέντρο της πόλης), ασφυκτιά από το κυκλοφοριακό πρόβλημα και την ανεξέλεγκτη στάθμευση.
Ακόμα περισσότερο όμως, η χρήση του ποδηλάτου στον αστικό ιστό αποτελεί ένα ριψοκίνδυνο εγχείρημα υπό τις παρούσες συνθήκες, καθότι δεν υπάρχουν οι υποδομές εκείνες που να εγγυώνται στους ποδηλάτες την ασφάλεια των μετακινήσεων και του οχήματός τους. Αυτός είναι κατά γενική ομολογία ο πιο αποτρεπτικός παράγοντας για την ευρεία χρήση του ποδηλάτου στην Αθήνα. Δεν μπορούμε λοιπόν να ευελπιστούμε σε μια μαζικότερη χρήση του ποδηλάτου από τους πολίτες, χωρίς την a priori δημιουργία συνθηκών ελάχιστου επιπέδου ασφαλείας. Με άλλα λόγια χρειάζονται ποδηλατόδρομοι και χώροι ασφαλούς στάθμευσης ποδηλάτων.
Η δημιουργία εκτεταμένου δικτύου ποδηλατοδρόμων σε ένα ήδη επιβαρημένο αστικό περιβάλλον (πυκνή δόμηση, μικρό πλάτος οδών και πεζοδρομίων κ.λπ.) δεν μπορεί να είναι εφικτή βραχυπρόθεσμα. Όμως, η προγραμματισμένη κατασκευή ποδηλατοδρόμων από τα Υπουργεία ΠΟΜΕΔΙ και ΠΕΚΑ μπορεί να αποτελέσει μια πολύ καλή αφετηρία και συνάμα μια ευκαιρία για το Δήμο Αθηναίων, ώστε να πρωτοστατήσει σε μια σειρά ενεργειών με στόχο τη δυναμική ένταξη της χρήσης του ποδηλάτου στο κυκλοφοριακό μείγμα της πόλης.
Η συγκυρία είναι καλή για τους εξής λόγους:
Α) Εξαγγελία κατασκευής ποδηλατοδρόμων από το πρώην Υπουργείο Μεταφορών
Το Ιούνιο του 2008 το πρώην Υπουργείο Μεταφορών ανακοίνωσε την κατασκευή δύο ποδηλατοδρόμων για τα δύο επόμενα έτη. Ειδικότερα, υπό μελέτη από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) βρίσκεται ο ποδηλατόδρομος μήκους 13 χιλιομέτρων και προϋπολογισμού 2 εκατ. ευρώ, ο οποίος θα συνδέει δύο πάρκα, το Άλσος Χωροφυλακής στη Λεωφόρο Μεσογείων και το Πάρκο Ιλισίων, μέσω Πολυτεχνειούπολης και Πανεπιστημιούπολης (βλ. εικόνα). Η μελέτη αναμενόταν να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2009. Ο δεύτερος ποδηλατόδρομος επρόκειτο να συνδέσει το Παναθηναϊκό Στάδιο με τον Φαληρικό Όρμο.
Οι ποδηλατόδρομοι αυτοί θα διέρχονται μέσα από τον κύριο ιστορικό κορμό του Δήμου Αθηναίων (Καλλιμάρμαρο, Στύλοι Ολυμπίου Διός, πεζόδρομος Διονυσίου Αρεοπαγίτου-Ακρόπολη, Θησείο) και θα καταλήγουν μέσω των οδών Ασωμάτων, Θεσσαλονίκης στον Ταύρο και το Μοσχάτο. Η Δημοτική Αρχή οφείλει και μπορεί να εκμεταλλευτεί αυτές τις δύο διακριτές διαδρομές με την ένωση και επέκτασή τους, σύμφωνα με τις προγραμματικές της προτεραιότητες, προς όφελος των δημοτών της.
Β) Εξαγγελία κατασκευής ποδηλατοδρόμων από το πρώην Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ
Τον Ιούνιο του 2009 ήταν η σειρά του ΥΠΕΧΩΔΕ να ανακοινώσει τη διαμόρφωση ενός υπερτοπικού άξονα ποδηλάτου, συνολικού μήκους 26,6 χιλιομέτρων, που θα συνέδεε την Κηφισιά με το Φαληρικό Όρμο. Η βασική χάραξη θα ακολουθεί τις γραμμές του ΗΣΑΠ από την Κηφισιά μέχρι την Ομόνοια. Από εκεί και πέρα, δεν έχει ξεκαθαριστεί ακόμη από ποιο σημείο θα διέρχεται μέσα από τους αρχαιολογικούς χώρους του κέντρου της Αθήνας, για να καταλήξει, παράλληλα με τις γραμμές του ΗΣΑΠ, στον όρμο του Φαλήρου.
Η πλήρης χάραξη θα προκύψει έπειτα από μελέτη που έχει ανατεθεί στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο μέσω δύο προγραμμάτων και στη συνέχεια θα ακολουθήσει η κατασκευή του ποδηλατοδρόμου κατά τμήματα. Εκτιμάται ότι το κόστος κατασκευής θα είναι 7 εκατομμύρια € για το σύνολο του άξονα και πως θα ενταχθεί στο ΕΣΠΑ.
Σύμφωνα με το πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ, η χάραξη θα εξυπηρετεί ανάγκες μετεπιβίβασης σε 16 σταθμούς Μετρό και Ηλεκτρικού και για τον λόγο αυτό θα δημιουργηθούν - κατά το δυνατόν - σε όλους τους σταθμούς του Μετρό ειδικοί χώροι φυλασσόμενης στάθμευσης ποδηλάτων. Από το Θησείο μέχρι το Φαληρικό Όρμο η χάραξη του ποδηλατοδρόμου συμπίπτει με εκείνη του Υπουργείου Μεταφορών (βλ. Α).
Σε επόμενο στάδιο, σύμφωνα πάντα με το πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ, αναμενόταν και η δημιουργία ποδηλατοδρόμου από το ΣΕΦ έως τη Βάρκιζα συνολικού μήκους 35 χιλιομέτρων. Για το έργο αυτό όμως δεν έχει γίνει ακόμη τίποτα. Η αρχική σκέψη είναι ο ποδηλατοδρόμος να κινείται κατά μήκος των γραμμών του τραμ.
Ο Δήμος Αθηναίων, με την ενεργή συμμετοχή του στο σχεδιασμό και την υλοποίηση του έργου αυτού, όπου αυτό διασχίζει την επικράτειά του, θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων για τη βιώσιμη κινητικότητα και θα μπορέσει να επηρεάσει δυναμικά τη χάραξη, με γνώμονα την καλύτερη εξυπηρέτηση δημοτών, επισκεπτών και τουριστών.
Γ) Εξαγγελία Προγράμματος Αθήνα- Αττική 2014 από το ΥΠΕΚΑ
Μία από τις σημαντικές εξαγγελίες του προγράμματος του ΥΠΕΚΑ «ΑΘΗΝΑ - ΑΤΤΙΚΗ 2014» είναι αυτή των ποδηλατοδρόμων, που σήμερα είναι σχεδόν ανύπαρκτοι και χωρίς καθόλου ζωτικό χώρο.
Στο πρόγραμμα προβλέπεται η δημιουργία πεζόδρομου-ποδηλατοδρόμου από τον Φαληρικό Όρμο έως τα Λιμανάκια Βουλιαγμένης. Επίσης από την Κηφισιά έως το Φαληρικό Όρμο, μήκους 25 χλμ., που θα διέρχεται από τους αρχαιολογικούς χώρους του κέντρου. Κλάδος του θα συνδέεται με το Παναθηναϊκό Στάδιο και τον προβλεπόμενο ποδηλατόδρομο του Μητροπολιτικού Πάρκου Γουδή και της Πανεπιστημιούπολης.
Εκπονούνται οι μελέτες και προβλέπεται έναρξη υλοποίησης του πρώτου τμήματος ποδηλατοδρόμου, μήκους 1500 μ. στην Καλλιθέα, με την εποπτεία του ΥΠΕΚΑ.
Επίσης, προβλέπεται η μονοδρόμηση των οδών Αχαρνών και Πατησίων και η λειτουργία τους ως ζεύγους κινήσεων αντίθετης φοράς, ώστε να προκύψει χώρος για δημιουργία λεωφορειολωρίδων, διαπλάτυνση πεζοδρομίων και ποδηλατόδρομο.
Σχετικά με τη δημιουργία ποδηλατόδρομου Κηφισιάς - Φαληρικού Όρμου και τις αναπλάσεις σε ελεύθερους χώρους κατά μήκος του (τμήμα Φαληρικός Όρμος - Γκάζι), ολοκληρώνεται η προμελέτη του έργου παράλληλα με τη σύνταξη και ενημέρωση των τοπογραφικών υποβάθρων και αποστέλλεται για την κατά τις ισχύουσες διατάξεις υποχρεωτική γνωμοδότηση στους οικείους ΟΤΑ (Δήμων Αθηναίων, Καλλιθέας και Μοσχάτου) και στη ΔΜΕΟ του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων για τις προβλεπόμενες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις.
Δ) Ο κόσμος είναι ώριμος πλέον για να δεχθεί και να χρησιμοποιήσει το ποδήλατο ως μέσο μετακίνησης.
Έρευνα της Public Issue (Απρίλιος 2008) για την εφημερίδα «Καθημερινή» αποκαλύπτει πως το σημαντικότερο πρόβλημα των Αθηναίων είναι το κυκλοφοριακό με 39% και πως 9 στους 10 Αθηναίους (89%) ζητούν να δημιουργηθούν ποδηλατοδρόμοι. Οι οργανωμένοι ποδηλάτες επιδιώκουν να δείξουν την ανάγκη κατασκευής υποδομών που θα επιτρέπει τη μετακίνησή τους με τη διοργάνωση εκδηλώσεων, με αποκορύφωμα ποδηλατοπορείες με συμμετοχή χιλιάδων ατόμων.
Ε) Πρωτοβουλίες κατασκευής ποδηλατοδρόμων από δήμους όλης της χώρας
Η κατασκευή των ποδηλατοδρόμων εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Γ’ ΚΠΣ του ΥΜΕ «Σιδηρόδρομοι-Αεροδρόμια-Αστικές Συγκοινωνίες» με συγχρηματοδότηση κατά 75% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Στο πρόγραμμα αυτό έχουν ήδη ενταχθεί συνολικά 16 Δήμοι της χώρας, προκειμένου να κατασκευάσουν ισάριθμους ποδηλατόδρομους συνολικού κόστους 19 εκατ. € και μήκους 90 χιλιομέτρων.
Οι Δήμοι αυτοί είναι 7 της ΒΑ Αθήνας (Βριλήσσια, Μελίσσια, Χαλάνδρι, Π. Ψυχικό, Ν. Ερυθραία, Κηφισιά και Εκάλη) και 9 της περιφέρειας (Θεσσαλονίκη, Κως, Βόλος, Λαμία, Αμαλιάδα, Ναύπακτος, Κέρκυρα, Ρόδος, Κλειτορία Αχαΐας). Η επιλογή τους για την ένταξη στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα έγινε με αποκλειστικό κριτήριο την πληρότητα των μελετών και την ετοιμότητα για δημοπράτηση που παρουσίαζαν τη στιγμή αποστολής των προτάσεων για την αξιολόγηση και ένταξή τους στο πρόγραμμα.
Ειδικά στη Συμπρωτεύουσα οι εργασίες για την κατασκευή του 12 χλμ. ποδηλατοδρόμου ολοκληρώθηκαν το 2009.
ΣΤ) Είναι αναγκαίο να στηριχθούν περαιτέρω οι «πράσινες μεταφορές» στην Αθήνα
Γίνονται προσπάθειες για ενίσχυση των ΜΜΜ από το Υπουργείο ΠΟΜΕΔΙ, ωστόσο τα υπόλοιπα δύο σκέλη των πράσινων μεταφορών, το βάδισμα και το ποδήλατο, υστερούν κατά πολύ των μηχανοκίνητων μετακινήσεων.
Η παρουσία του ποδηλάτου σημαίνει:
- Ανάπλαση των περιοχών από όπου περνά ποδηλατόδρομος με διαμόρφωση του οδοστρώματος, κατάλληλη σήμανση, δενδροφύτευση
- Μείωση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων λόγω προτίμησης του ποδηλάτου
- Ως εκ τούτου καλύτερη ροή της κυκλοφορίας και αύξηση της ταχύτητας των ΜΜΜ λόγω ελεύθερων δρόμων
- Απελευθέρωση δημόσιου χώρου (κίνησης, στάθμευσης) που καταλάμβανε το αυτοκίνητο για παράδοση σε ΜΜΜ, ποδηλάτες και πεζούς
- Αύξηση των πεζών λόγω μεγαλύτερης ευχαρίστησης του περπατήματος
- Προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, επειδή προκύπτουν:
o Μείωση της ρύπανσης της ατμόσφαιρας από καυσαέρια μηχανοκίνητων οχημάτων
o Μηδενική επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου λόγω μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα
o Μείωση της ηχορύπανσης από μηχανοκίνητα οχήματα
o Μηδενικές εκπομπές θερμότητας
o Μηδενική κατανάλωση πεπερασμένων πηγών ενέργειας όπως είναι τα ορυκτά καύσιμα.
Τι γίνεται στο Δήμο Αθηναίων;
Το πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ εξέδωσε ένα γενικό κατευθυντήριο πλαίσιο για όλους τους φορείς (ιδίως ΟΤΑ) που προτίθετο να υλοποιήσουν τοπικούς άξονες για το ποδήλατο, έτσι ώστε οι προσπάθειές τους να μην έχουν τον αποσπασματικό χαρακτήρα που παρουσιάζουν σήμερα. Ειδικότερα, για το Δήμο Αθηναίων οι ποδηλατόδρομοι που έχουν εξαγγελθεί από τα πρώην Υπουργεία Μεταφορών και ΠΕΧΩΔΕ και νυν ΠΕΚΑ στην επικράτειά του (βλ. Α, Β και Γ) είναι ένα πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, είναι τελείως ανεπαρκείς για να καλύψουν τις καθημερινές ανάγκες μετακίνησης ποδηλατών είτε είναι Αθηναίοι είτε επισκέπτες.
Για να επιτευχθεί ο στόχος της ευρείας χρήσης του ποδηλάτου και της ταυτόχρονης μείωσης του αυτοκινήτου στην Αθήνα, ο Δήμος Αθηναίων χρειάζεται να πρωτοστατήσει στο σχεδιασμό και την υλοποίηση επαρκών υποδομών για το ποδήλατο στην επικράτειά του. Στο βήμα αυτό μπορεί να αξιοποιήσει τις ήδη συνταγμένες μελέτες του ΕΜΠ που έχει στη διάθεσή του. Ήδη, κάποια βήματα προς την κατεύθυνση αυτή είναι ορατά.
Την άνοιξη το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε την υλοποίηση των δύο πρώτων ποδηλατοδρόμων στο κέντρο της πόλης. Η Δ/νση Μελετών του Δήμου Αθηναίων εκπόνησε προκαταρκτική μελέτη για την κατασκευή του ποδηλατόδρομου που θα συνδέει τους αρχαιολογικούς χώρους της Ακαδημίας Πλάτωνος και του Κεραμεικού. Πρόσφατα (14-11-2011), το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων ενέκρινε τη δημιουργία του ποδηλατικού άξονα Φαληρικός Όρμος-Κηφισιά, τμήμα Φαληρικός Όρμος-Γκάζι και τις αναπλάσεις σε ελεύθερους χώρους κατά μήκος του. Οι διαδικασίες για την προκήρυξη της κατασκευής βρίσκονται στα τελευταία στάδια.
Μια άλλη πρωτοβουλία του Δήμου ήταν η δυνατότητα παραλαβής κλεμμένου ποδηλάτου, με την επίδειξη αποδεικτικών στοιχείων, από τα κατασχεμένα ή εγκαταλειμμένα ποδήλατα που φυλάσσονται στο Τμήμα Ελέγχου Εμπορίου της Διεύθυνσης Δημοτικής Αστυνομίας.
Η απρόσκοπτη συνέχιση αυτών των βημάτων, η καθιέρωση υπεύθυνου για το ποδήλατο στο Δήμο, η συνεργασία με τις κρατικές υπηρεσίες, αλλά και τα ποδηλατικά κινήματα σε συνδυασμό με τη συνεχή πολιτική στήριξη στα θέματα της βιώσιμης κινητικότητας μπορούν να βοηθήσουν, έτσι ώστε αυτό που ήταν κάποτε σχέση μίσους να μετατραπεί σε σχέση αγάπης: πόλη των Αθηνών και ποδήλατο.
ΠΗΓΕΣ:
- www.mobilityweek.eu
- www.yme.gr
- www.kathimerini.gr, Αρχείο, 20-4-2008
- www.ypodomes.com, Αρχείο, 10-11-2010
- www.ypeka.gr, Αρχείο, 14-6-2010
Εβελίνα Αλικάρη evelin_alikari@hotmail.com
Σοφία Γιαννάκη caretta6@gmail.com
Βαγγέλης Κουτσοφιός koutsofios@teemail.gr
