Μετά τη συμφωνία για τη διάσωση της χώρας ο πήχης για την επιστροφή των υποδομών στη χώρα έχει ανέβει. Δεκάδες μεγάλα μπλοκαρισμένα και άφαντα έργα υποτίθεται ότι πλέον θα αρχίσουν να παίρνουν σειρά και οι διαδικασίες θα γίνουν απλούστερες από 'δω και πέρα.
Άραγε πόσο έχουμε συνειδητοποιήσει την κατάσταση στην οποία έχει επέλθει ο τεχνικός κλάδος; Οι ίδιοι οι άνθρωποι που κρατούν τα ηνία στις μεγαλύτερες εταιρείες που έχουμε πόσο είναι διατεθειμένοι να πράξουν και αυτοί με την σειρά τους το καλύτερο που μπορούν;
Η ίδια η κοινωνία είναι έτοιμη να συμβιβαστεί και να αφήσει τον κλάδο των υποδομών να πάρει στις πλάτες του μια διαλυμένη οικονομία και ένα διαλυμένο τεχνικό ιστό και να του επιτρέψει να φέρει και πάλι αναπτυξιακούς ρυθμούς στην Ελλάδα;
Τα χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας είναι πραγματικά τα πέτρινα χρόνια για τις υποδομές και τα έργα. Έργα που καθυστερούν χρόνια από τα Υπουργεία, τις Περιφέρειες (τους πρώην Νομούς), τους Δήμους κ.λπ.
Στα τελευταία έξι χρόνια τα έργα που προωθήθηκαν ήταν σημαντικά λιγότερα σε σχέση με τα έτη πριν το 2004, ενώ από αυτά τα έργα που τελικά δημοπρατήθηκαν και έβγαλαν ανάδοχο είχαμε άλλα φαινόμενα διάβρωσης, όπως την εγκατάλειψη των έργων λόγω οικονομικών προβλημάτων των εταιρειών, λόγω ελλιπούς χρηματοδότησης τους από τις τράπεζες, λόγω της υποχρηματοδότησης από το ίδιο το Κράτος με αποτέλεσμα την καταδίκη δεκάδων εταιρειών και έργων.
Και δεν είναι μόνο αυτό, είχαμε σειρά από έργα που σταμάτησαν τον τελευταίο χρόνο λόγω της οικονομικής κρίσης που έδωσε τη χαριστική βολή στις υποδομές και σταματώντας στην κυριολεξία ένα ολόκληρο κλάδο, αυτό των κατασκευών.
Ακόμα και έργα που υποθετικά δεν έχουν άμεση σχέση με το Κράτος, όπως τα έργα παραχώρησης, όπως αυτά των Αυτοκινητόδρομων, «έσπασαν» τα μούτρα τους με τις τράπεζες να κόβουν την κάνουλα του χρήματος και τα δεκάδες προβλήματα να καταλήγουν τελικά να αφήνουν χιλιάδες εργαζομένων στα κρύα του λουτρού.
Ο φαύλος κύκλος της εξόντωσης των υποδομών
Το πρόβλημα όμως με την παραγωγή έργων είναι πιο βαθύ. Όταν μετά από φοβερές καθυστερήσεις φτάνουμε στο σημείο το έργο να δημοπρατηθεί, αρχίζει ο ανηλεής αγώνας μεταξύ των εταιρειών. Ο συγκεκριμένος επιχειρηματικός πόλεμος έχει φέρει μεγάλη ζημιά στην προσπάθεια για την ανάπτυξη σοβαρών υποδομών.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα γκρεμίσματος ενός πολύ μεγάλου έργου είναι η περίπτωση της επέκτασης του Μετρό της Αθήνας από τον Οκτώβριο του 2006, όπου η ατελείωτη κόντρα μεταξύ των εταιρειών προκάλεσε την ακύρωση του διαγωνισμού, την επαναπροκήρυξη και σήμερα είμαστε πάλι στο ίδιο σημείο, με αποτέλεσμα το έργο να κινδυνεύει να μείνει ως έργο-φάντασμα με ανυπολόγιστες συνέπειες για την καθημερινή μετακίνηση τουλάχιστον 130.000 κατοίκων. Είναι έργο το οποίο υποθετικά θα ήταν έτοιμο το 2012! Και σήμερα βρισκόμαστε λίγους μήνες πριν και το έργο δεν έχει καν ξεκινήσει, ενώ το μέλλον του είναι άγνωστο!
Μετά έχουμε την περίπτωση μπλοκαρίσματος έργων από ομάδες πολιτών και συνήθως περιβαλλοντικών οργανώσεων που σταματούν μεγάλα έργα όπως Αυτοκινητόδρομους, Σιδηροδρομικά και άλλες μεγάλες αναπτυξιακές υποδομές. Εδώ μία απλή σύσταση ομάδας πολιτών με τη βοήθεια ενός νομικού είναι αρκετή για να μπλοκάρει «το σύμπαν».
Περιπτώσεις δεκάδες, με πιο χαρακτηριστική το μπλοκάρισμα 35 και πλέον χιλιομέτρων στον Αυτοκινητόδρομο Ε65 που ενώνει τη Λαμία με τη Δυτική Θεσσαλία και την Εγνατία Οδό, στο τμήμα από την Καλαμπάκα μέχρι την Εγνατία. Εδώ έχουμε πλήρες μπλοκάρισμα για περιβαλλοντικούς λόγους με άγνωστη συνέχεια καθώς πολλοί μιλούν για «κόψιμο» του τμήματος αυτού χωρίς να έχουμε άλλη χάραξη.
Άλλα προβλήματα είναι οι παράλογες αστοχίες των μελετών που στην περίπτωση των Αυτοκινητόδρομων ανέδειξαν την προχειρότητα με την οποία έγιναν, τις απίστευτες καθυστερήσεις στις απαλλοτριώσεις που οδήγησαν στην εφαρμογή του λεγόμενου Ολυμπιακού Νόμου, τις τρομερές καθυστερήσεις από τις τεχνικές εταιρείες προκειμένου να αναβαθμίσουν το οικονομικό αντικείμενο των έργων, τις ενστάσεις της Αυτοδιοίκησης κ.λπ.
Το απροχώρητο της κατάστασης σήμερα στον κόσμο των υποδομών δείχνει και το μερίδιο ευθύνης που φέρουν όλοι οι συμμετέχοντες. Δεν είναι μόνο το κράτος – λερναία ύδρα που αδυνατεί. Είναι το σύνολο των εμπλεκομένων που έχουν μπει σε ένα φαύλο κύκλο που δεν περικλείει κατασκευαστική δραστηριότητα, αλλά καβγάδες, ενστάσεις, αποχωρήσεις, ακυρώσεις και ότι έχει σχέση με την ανάσχεση έργων.
Είμαστε έτοιμοι για την «επόμενη μέρα»;
Αν θέλουμε να μιλάμε λοιπόν για μια «Άνοιξη» τόσο των υποδομών όσο και του κατασκευαστικού κλάδου πρέπει να υπάρξει μια συμφωνία κυριών, ένα κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ των εμπλεκομένων ότι θα στηρίξουν αυτή την προσπάθεια, ότι θα είναι σύμμαχοι στη γενικότερη προσπάθεια και όχι μονίμως αντιμαχόμενοι και διαμαρτυρόμενοι.
Μπορούμε να αντιληφθούμε ότι οι εποχές απαιτούν γενναίες κινήσεις και καλώς εννοούμενο πατριωτισμό; Η ατέρμονη δικαστική διαμάχη, οι προσφυγές, οι ενστάσεις, πρέπει σε αυτή την περίοδο να είναι σοφές και όχι κατά βούληση.
Το κράτος πρέπει επιτέλους να σοβαρευτεί και να δημοπρατεί έργα που είναι όντως έτοιμα και ώριμα, να φροντίζει για τον βραχνά των απαλλοτριώσεων και των αρχαιολογικών ερευνών, να θωρακίζει το έργο έναντι των προσφυγών για οποιοδήποτε λόγο και κυρίως να έχει σωστή μελετητική στόχευση.
Οι οργανώσεις και ομάδες πολιτών πρέπει να έχουν κατά νου ότι σε εποχές σαν και αυτή που διανύουμε θα πρέπει να αναλογίζονται το βάρος της ευθύνης σε ένα μπλοκάρισμα έργου καθώς έχουμε πλέον τον ανθρώπινο παράγοντα της επιβίωσης να αντισταθμίσουμε.
Είμαστε άραγε έτοιμοι όλοι για να περάσουμε σε μία νέα εποχή ανάπτυξης χωρίς οι ίδιοι να βάζουμε τρικλοποδιές στους εαυτούς μας; Έχουμε πάρει τα μαθήματα μας όλα αυτά τα χρόνια για τον φαύλο κύκλο που δημιουργήσαμε με αποτέλεσμα να καταργείται κάθε σοβαρή προσπάθεια ανάπτυξης που θα έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη τύχη ενός ολόκληρου λαού;
Πριν την ώρα της δράσης είναι πάντα η ώρα της περίσκεψης. Ας σκεφτούμε όλοι λοιπόν, τι ακριβώς θέλουμε για την επόμενη μέρα, πόσο είμαστε πραγματικά διατεθειμένοι να αλλάξουμε και τότε όλα θα είναι πιο εύκολα, πιο απλά και με ένα στόχο: την ανάπτυξη και την αναβάθμισης της ζωής μας μέσα από έργα που θα φέρουν ένα καλύτερο αύριο σε εμάς, αλλά και τις γενιές που έπονται.
karagiannis@ypodomes.com
