Αφορμή για την πρόταση του Ποδηλατικού Δικτύου των Τεσσάρων Πανεπιστημίων στάθηκαν συγκεκριμένα γεγονότα:
- Ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου προτείνει για πρώτη φορά δίκτυο ποδηλατοδρόμων στη διαβούλευση για το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής.
- Το πρώην Υπουργείο Μεταφορών και το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) έχουν εξαγγείλει δίκτυο ποδηλατοδρόμων που θα διέρχεται από την πόλη των Αθηνών.
- Το έργο της «Διπλής Ανάπλασης» φαίνεται πως οδεύει προς υλοποίηση στο Δήμο Αθηναίων.
- Το ποδήλατο, όταν συνοδεύεται από τις κατάλληλες υποδομές, καλύπτει τις ανάγκες μετακίνησης πολλών ανθρώπων με οικονομικά βιώσιμο και φιλικό προς το αστικό περιβάλλον τρόπο.
- Η πόλη των Αθηνών φιλοξενεί χιλιάδες φοιτητές, οι οποίοι αναζητούν μια οικονομική και αξιόπιστη λύση στο πρόβλημα των μετακινήσεών τους.
Η σύνθεση όλων των παραπάνω δεδομένων οδήγησε στην παρούσα πρόταση για τη δημιουργία ενός δικτύου ποδηλατοδρόμων με το όνομα «Το Δίκτυο των Τεσσάρων Πανεπιστημίων». Το δίκτυο αυτό παραμένει εντός των ορίων του Δήμου Αθηναίων και αποτελείται από δύο άξονες, όπως αναλύεται ακολούθως.
Το Δίκτυο των Τεσσάρων Πανεπιστημίων
Άξονας 1: «Ποδηλατόδρομος Διπλής Ανάπλασης»: Ελαιώνας – Κεραμεικός – Ακρόπολη – Καλλιμάρμαρο – Άλσος Ιλισίων - Κουντουριώτικα
Άξονας 2: «Ποδηλατόδρομος Πατήσια – Πειραιώς»: Πατησίων – Ομόνοια - Αθηνάς – Μοναστηράκι – Ερμού προς Πειραιώς (εκεί σύνδεση με άξονα 1)
Άξονας 1: Ποδηλατόδρομος Διπλής Ανάπλασης
Η Διπλή Ανάπλαση των περιοχών Βοτανικού - Λ. Αλεξάνδρας αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση σε πολεοδομικό επίπεδο αυτή την στιγμή στην Αθήνα. Μια ιστορική περιοχή της Αθήνας βγαίνει από την απομόνωση (Βοτανικός στον Ελαιώνα) και μια άλλη (Κουντουριώτικα επί της Λεωφ. Αλεξάνδρας) καθίσταται πολύτιμος πνεύμονας πρασίνου της Αθήνας (Χάρτης 1).
Οι δύο αυτές περιοχές αναπλάθονται με ευθύνη του Δήμου Αθηναίων. Στο πνεύμα των καιρών, μπορεί αυτή η ανάπλαση να αποκτήσει μία «πράσινη» διάσταση και στο θέμα των μετακινήσεων. Ο Δήμος μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της κίνησης των Ι.Χ., εκμεταλλευόμενος την ευκαιρία δημιουργίας ήπιων διαδρόμων μετακίνησης ανάμεσα στις δύο αυτές περιοχές. Ήδη, η υλοποίηση μεγάλου μέρους αυτού του ανατολικού - δυτικού άξονα έχει εξαγγελθεί από το πρώην Υπουργείο Μεταφορών. Ο Δήμος μπορεί με τη σειρά του να αναδείξει ένα «πράσινο» προφίλ σε θέματα μεταφορών και να δημιουργήσει διαδρομές ποδηλάτου που θα συνδέονται με τις ήδη εξαγγελθείσες υπό μορφή δικτύου. Κεντρική ιδέα είναι η ένωση των δύο ποδηλατοδρόμων του Υπουργείου Μεταφορών (που δεν ενώνονται μεταξύ τους) (μπλε χρώμα στο χάρτη 2) και η επέκτασή τους μέχρι τα σημεία της διπλής ανάπλασης (κίτρινο χρώμα στο χάρτη 2).
Δυτικό Τμήμα Άξονα 1: Θησείο - Ελαιώνας
Η περιοχή του Ελαιώνα αποτελεί πεδίο μεγάλων πολεοδομικών παρεμβάσεων, η εφαρμογή των οποίων θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός χώρου - κέντρου αναφοράς για την Αθήνα και το λεκανοπέδιο της Αττικής. Η δημιουργία διαδρόμων χρήσης ποδηλάτου στις υπό ανάπλαση περιοχές θα μπορούσε να έχει πολλαπλά οφέλη.
Πιο συγκεκριμένα, η περιοχή του Ελαιώνα χαρακτηρίζεται από συγκριτικά πλεονεκτήματα για τη δημιουργία ποδηλατοδρόμου:
• Είναι μια περιοχή υπό σχεδιασμό όπου μπορούν να πραγματοποιηθούν πιο εύκολα τέτοιου είδους παρεμβάσεις, σε σχέση με μια πολεοδομικά δεδομένη κατάσταση.
• Είναι μια περιοχή που προσφέρεται για τη δημιουργία διαδρομών προς αυτήν. Η χρήση της περιοχής από φιλάθλους που θα παρακολουθούν τους αγώνες στο νέο στάδιο του Παναθηναϊκού, από ταξιδιώτες που θα χρησιμοποιούν τον τερματικό σταθμό των υπεραστικών λεωφορείων, από τους φοιτητές του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, από εργαζόμενους της Δ/νσης Καθαριότητας του Δήμου Αθηναίων στην Ιερά Οδό και σαφώς από τους δημότες που θα επιλέξουν την περιοχή για περίπατο δημιουργεί την ανάγκη για ελευθερία στην επιλογή τρόπου μετακίνησης. Εκτός του νέου οδικού δικτύου που προβλέπεται, η περιοχή εξυπηρετείται από τα αστικά λεωφορεία και το μετρό. Η παρουσία ενός ποδηλατοδρόμου ενισχύει την χρήση του χώρου χωρίς την επιβάρυνση από τη διέλευση και στάθμευση μηχανοκίνητων μέσων.
• Η επέκταση της διαδρομής που θα κατασκευάσει το ΥΠΕΚΑ μέχρι το Θησείο, μέχρι τον Ελαιώνα, μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω διαφόρων εναλλακτικών διαδρομών εξυπηρετώντας τον Κεραμεικό, την Κορεάτικη Αγορά, το Γκάζι, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το μελλοντικό στάδιο, σημεία αναφοράς και προβολής για δημότες και επισκέπτες. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να δημιουργηθεί μία πράσινη, φιλική προς το περιβάλλον διαδρομή από το Θησείο μέχρι τον Ελαιώνα, ο οποίος θα διέρχεται από το μεγαλύτερο αριθμό σημείων του ιστορικού, πολιτιστικού, τουριστικού, αθλητικού, εκπαιδευτικού και εμπορικού ενδιαφέροντος στην Αθήνα.
• Η διαδρομή αυτή μπορεί να είναι ένας πολύτιμος οριζόντιος (ανατολή - δύση) άξονας, σε μια πόλη όπου οι περισσότεροι οδικοί άξονες έχουν κατεύθυνση βορρά - νότου.
• Με τη δημιουργία ενός ποδηλατοδρόμου ενισχύεται η εικόνα και η φυσιογνωμία του Ελαιώνα μετά την ανάπλαση και καθίσταται μια περιοχή καινοτόμων εφαρμογών , όπως επιτάσσει ο σύγχρονος πολεοδομικός σχεδιασμός. Δεν μπορεί να υιοθετούμε κανόνες περιβαλλοντικής δόμησης της περιοχής, χωρίς την υποστήριξη από υποστηρικτικές περιβαλλοντικές δράσεις. Η δημιουργία ενός ποδηλατοδρόμου μπορεί να λειτουργήσει προς αυτή την κατεύθυνση.
• Η δυνατότητα για το δημότη να διέρχεται από το ιστορικό κέντρο της πόλης του με το ποδήλατό του θα είναι γι’ αυτόν μια ακόμα απόδειξη ότι ο Δήμος, στα πλαίσια των δυνατοτήτων του, νοιάζεται για την ποιότητα ζωής των δημοτών του και την καθιέρωση του ποδηλάτου ως καθημερινού μέσου μετακίνησης και δεν αρκείται στην διεξαγωγή μόνο του ετήσιου Ποδηλατικού Γύρου της Αθήνας.
Μεσαίο Τμήμα Άξονα 1: Καλλιμάρμαρο Στάδιο – Άλσος Ιλισίων
Η σύνδεση των δύο αυτών περιοχών προτείνεται, με την προοπτική η κυκλοφορία να διέρχεται από τη δύση προς την ανατολή. Τo τμήμα αυτό συνδέει τις ανατολικές και νοτιοδυτικές περιοχές της Αθήνας με το κέντρο της και με σημεία μεγάλης επισκεψιμότητας: Ενδεικτικά αναφέρουμε το Καλλιμάρμαρο Στάδιο, το πάρκο Ριζάρη, το Ωδείο Αθηνών, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, την Εθνική Πινακοθήκη και σημαντικά ξενοδοχεία (π.χ. Χίλτον).
Το ενδιάμεσο αυτό κομμάτι θα διευκολύνει πολλές κοινωνικές ομάδες στις καθημερινές τους μετακινήσεις:
Φοιτητές:
Καθότι από το πάρκο Ιλισίων μπορεί να φτάσει κανείς με το ποδήλατο μέχρι την Πανεπιστημιούπολη και την Πολυτεχνειούπολη, δίvεται η δυνατότητα στους φοιτητές να μετακινούνται αυτόνομα, «πράσινα» και γρήγορα ανάμεσα στη Σχολή τους και σημαντικά γι’ αυτούς σημεία, όπως το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, το ιστορικό κέντρο με τα κέντρα αναψυχής, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και στον Άξονα 2 (βλ. παρακάτω) τα κεντρικά του ΕΜΠ, την ΑΣΟΕΕ και ζώνες κατοικίας και εμπορίου.
Τουρίστες:
Η σύνδεση των ξενοδοχείων με το ιστορικό κέντρο της πόλης θα επιτρέψει στους τουρίστες την αυτόνομη περιήγηση των αξιοθέατων με ποδήλατο, σε συνδυασμό με ποδηλατικούς τουριστικούς χάρτες που μπορεί να εκδώσει ο Δήμος. Ο ήπιος τουρισμός είναι σε άνοδο σε όλο τον κόσμο και υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις μπορεί να έρθει και στην Αθήνα.
Κάτοικοι:
Το μεσαίο κομμάτι, συμπληρώνοντας το «χαμένο» κομμάτι του Δικτύου του πρώην Υπουργείου Μεταφορών, ανεβάζει τον αριθμό των μεταξύ τους συνδεδεμένων περιοχών και αυξάνει κατακόρυφα την ελκυστικότητα του δικτύου για τους χρήστες του. Έτσι, όλες οι περιοχές που διασχίζουν οι Άξονες 1 και 2, σε συνδυασμό με τους άξονες του πρώην ΥΜΕ, συνδέουν τις περιοχές κατοικίας με ζώνες εκπαίδευσης στα ανατολικά, δυτικά και βόρεια, ζώνες πολιτισμού στα κεντρικά, ζώνες εμπορίου στα κεντρικά και βόρεια, ζώνες διοίκησης στα κεντρικά, δυτικά και βόρεια και κυρίως, ζώνες εργασίας σε όλα τα κομμάτια του δικτύου. Η δημιουργία αυτού του δικτύου μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της αυτοκίνησης στην περιοχή.
Ανατολικό Τμήμα Άξονα 1: Άλσος Ιλισίων – Κουντουριώτικα
Το τμήμα αυτό ολοκληρώνει τη σύνδεση των περιοχών της Διπλής Ανάπλασης. Τα Κουντουριώτικα προορίζεται να γίνουν πόλος πρασίνου και αναψυχής για όλη την Αθήνα, μέσω της μετατροπής του ιστορικού γηπέδου του Παναθηναϊκού στη λεωφόρο Αλεξάνδρας σε πάρκο. Η σύνδεσή τους με το υπόλοιπο δίκτυο αυξάνει τις δυνατότητες επίσκεψης και διέρχεται μάλιστα από χώρους πολιτισμού, αναψυχής και υγείας όπως το Πολεμικό Μουσείο, το Αρεταίειο Νοσοκομείο και το Μέγαρο Μουσικής.
Άξονας 2: Ποδηλατόδρομος Πατήσια – Πειραιώς
ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΑΞΟΝΑ 2:
Πατησίων:
Εμπορικά καταστήματα - Βιοϊατρική – Α.Σ.Ο.Ε.Ε. – Πεδίον του Άρεως - Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο – Παπανδρέου (Ιατρικό Κέντρο) – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Αιόλου - πλατεία Κοτζιά:
Δημαρχείο, Μέγαρο Μελά, Μέγαρο Σταύρου-κτήριο Εθνικής Τράπεζας - τμήμα της Αχαρνικής πύλης του Θεμιστόκλειου τείχους της πόλης
Αθηνάς:
Επικείμενη ανάπλαση - Μοναστηράκι – Ερμού – Θησείου (όπου θα συνδέεται με τον Άξονα 1)
Περιγραφή:
Στην οδό Πατησίων, εμπορικό δρόμο με πληθώρα καταστημάτων εκατέρωθεν, η ύπαρξη ενός ποδηλατόδρομου θα εξυπηρετούσε το αγοραστικό κοινό, εξασφαλίζοντάς του εύκολη πρόσβαση στις αγορές του και απαλλάσσοντάς το, παράλληλα, από το καθημερινό άγχος της εύρεσης θέσης στάθμευσης, που αντιμετωπίζουν καθημερινά όλοι ανεξαιρέτως οι οδηγοί, την κυκλοφοριακή συμφόρηση και την εισπνοή καυσαερίων. Κατά συνέπεια, η αντικατάσταση της χρήσης των αυτοκινήτων με τα ποδήλατα θα αποφόρτιζε σημαντικά το κέντρο.
Η ύπαρξη ενός ποδηλατόδρομου θα είχε μεγάλη απήχηση στους μαθητές. Επομένως, η πληθώρα των φροντιστηρίων στο κέντρο της Αθήνας και ιδιαίτερα πλησίον της Πατησίων (πλατεία Κάνιγγος), στις καθέτους της (π.χ. Βερανζέρου) καθώς και τα διάφορα ΙΕΚ και οι σχολές επί της ίδιας της οδού Πατησίων δικαιολογούν στο έπακρο την κατασκευή ενός ποδηλατοδρόμου κατά μήκος της.
Επί της οδού Πατησίων, επίσης, βρίσκονται δύο πολύ σημαντικά Ιατρικά Κέντρα, η «Βιοϊατρική» & το «Παπανδρέου», στα οποία συρρέουν και εξυπηρετούνται καθημερινά πολλοί ασφαλισμένοι και μη, όλων των ηλικιών.
Ακόμα, πρέπει να σημειωθεί ότι πλησίον της οδού Πατησίων βρίσκεται το πρόσφατα αναπλασμένο Πεδίον του Άρεως, η σύνδεση του οποίου με έναν ποδηλατόδρομο θα μπορούσε να συμβάλλει στην ανάδειξή του ως χώρου αναψυχής.
Η προέκταση του ποδηλατόδρομου μετά την Πατησίων στην Αιόλου δεν είναι καθόλου τυχαία, καθώς περνάει μπροστά από την πλατεία Κοτζιά, όπου βρίσκεται ένας αριθμός αξιόλογων κτιρίων, όπως το Δημαρχείο, το Μέγαρο Μελά, το Μέγαρο Σταύρου - κτήριο Εθνικής Τράπεζας, καθώς και τμήμα της Αχαρνικής πύλης του Θεμιστόκλειου τείχους της πόλης, το οποίο εκτίθεται δίπλα στο νέο κτήριο της Εθνικής τράπεζας, όπου και ανακαλύφθηκε.
Η επικείμενη ανάπλαση της οδού Αθηνάς καθιστά πρόσφορη την παράλληλη μελέτη ενός ποδηλατόδρομου κατά μήκος της, συνδέοντας την Ομόνοια με το Μοναστηράκι, περνώντας από τη Βαρβάκειο Αγορά και από πληθώρα εμπορικών καταστημάτων της περιοχής. Θα πρέπει να διευκρινιστεί πως, σε περίπτωση υλοποίησης της πρότασης, θα πρέπει να τροποποιηθεί η υφιστάμενη μελέτη για την ανάπλαση της οδού Αθηνάς, έτσι ώστε να περιλαμβάνει και δρόμο για το ποδήλατο. Από το Μοναστηράκι ο ποδηλατόδρομος μέσω της οδού Ερμού καταλήγει στο Θησείο, όπου και συναντά τον Άξονα 1.
Η ύπαρξη μιας τέτοιας διαδρομής θα συνέβαλε επιπλέον στην ανάπτυξη του τουρισμού, καθώς θα δινόταν η δυνατότητα στους τουρίστες να επισκεφθούν το κέντρο της Αθήνας με ένα μέσο με το οποίο είναι ιδιαιτέρως εξοικειωμένοι και θα τους απάλλασσε ταυτόχρονα από την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Σημεία ιδιαίτερης πολιτιστικής σημασίας, όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, επί της Πατησίων, η Βιβλιοθήκη Αδριανού, η Αρχαία Αγορά, η Στοά Αττάλου και ο ναός του Ηφαίστου (Θησείο), που συνορεύουν με τον Πεζόδρομο Αδριανού (ο οποίος σημειωτέον είναι πολύ εύκολα προσβάσιμος από τον προτεινόμενο ποδηλατόδρομο της Ερμού), ο Κεραμεικός, καθώς και η Ακρόπολη δεσπόζουσα όλων, αποτελούν πόλο έλξης και κορυφαίο προορισμό τουριστών από όλο τον κόσμο. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να αναδείξουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά και να συμβάλλουμε στην εικόνα της Αθήνας ως λίκνο πολιτισμού, δίνοντας μια σημαντική ώθηση στην ανάπτυξη του τουρισμού.
Η δημιουργία, συνολικά, ενός δικτύου που θα περιλαμβάνει τους Άξονες 1 και 2, διερχομένου από τα τέσσερα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της Αθήνας (Α.Σ.Ο.Ε.Ε., Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Γεωπονικό Πανεπιστήμιο) που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό φοιτητών θα προσέφερε ένα εναλλακτικό μέσο μεταφοράς, φιλικότατο προς το περιβάλλον και αρκετά οικείο με τη συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα. Ειδικότερα, κρίνοντας από την καθημερινή ζωή των φοιτητών (συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων) στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το ποδήλατο δεν αποτελεί απλά ένα μέσο ψυχαγωγίας ή έναν τρόπο άθλησης, αλλά το κύριο μέσο μετακίνησής τους σε όλες τους τις δραστηριότητες. Ένα επαρκές δίκτυο ποδηλατόδρομων θα εξασφάλιζε στους φοιτητές ασφαλή μετακίνηση και θα τους απάλλασσε από την καθημερινή ταλαιπωρία του συνωστισμού στα λεωφορεία και του κυκλοφοριακού χάους, σε περίπτωση μετακίνησής τους μέσω αυτοκινήτου.
*Δεν περιλαμβάνονται οι ποδηλατόδρομοι του Προγράμματος Αθήνα- Αττική 2014 από το ΥΠΕΚΑ λόγω έλλειψης γνώσης της ακριβούς χάραξης των υπό μελέτη διαδρομών.
ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ:
ΕΣΠΑ 2007-2013
ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΟΜΑΔΑΣ Α – ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΑΜΕΙΟ
ΣΥΝΟΧΗΣ, ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1
Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος & Αστικές Μεταφορές – Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής – Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
ΠΗΓΕΣ:
www.mobilityweek.eu
www.yme.gr
www.ypeka.gr
Εβελίνα Αλικάρη evelin_alikari@hotmail.com
Σοφία Γιαννάκη caretta6@gmail.com
Ευάγγελος Κουτσοφιός koutsofios@teemail.gr
