Στην ιστορία της προαιώνιας αναζήτησης του ζωογόνου νερού από τον άνθρωπο, δυο φυσικές πηγές καταγράφονται στην ιστορία της Αίγινας, που βρίσκονται σε χρήση από τα πρώιμα, τουλάχιστον, μεσαιωνικά χρόνια. Είναι οι πηγές με τη σημερινή ονομασία «Βρύση Αγίου Παντελεήμονα» στην περιοχή Μεσαγρού και «Κουρέντης» στην περιοχή Βαθυπόταμου Βαθέως.
Η «Βρύση» βρίσκεται σε μια ρεματιά καταπληκτικής φυσικής ομορφιάς, απόληξη των βραχωδών ορεινών όγκων βόρεια από τη Μονή Παναγίας Χρυσολεόντισσας. Εκεί, ανάμεσα στα παράξενα χρώματα των βράχων και στην ευωδιά του αιωνόβιου πεύκου στα ριζά ενός πανύψηλου βράχου, αναδύεται σε μικρές σχετικά ποσότητες το νερό της πηγής. Εκεί, οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής πήγαιναν με τα ζώα τους για ανεφοδιασμό. Κοντά περνούσε (και περνά) ο κεντρικός δρόμος, που οδηγούσε από την Παληαχώρα στον όρμο της Αγίας Μαρίνας και της Βλυχάδας. Στην αναμονή του γεμίσματος της στάμνας της νοικοκυράς ή του σταμνιού του ρετσινά, του αγρότη και του βοσκού δημιουργούνταν κοινωνικές σχέσεις. Σ’ εκείνο το σημείο με τη δύναμη του νερού μέσα του, έχτισαν στη βάση των επιβλητικών βράχων και το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα, σε μια προσπάθεια παράκλησης, λες, του θείου να τους χαρίζει τούτο το αγαθό για πάντα.
Σήμερα, η «Βρύση» εξακολουθεί να υφίσταται και πολλοί κάτοικοι κάνουν υδροληψία από αυτήν, μιας και το πόσιμο νερό είναι για την Αίγινα «είδος εν ανεπαρκεία». Εδώ και χρόνια, μέσω αντλιοστασίου, το νερό της οδηγείται σε βρύσες κοντά στην Παναγιά την Πολίτισσα, αν και πολλοί δεν εμπιστεύονται το δίκτυο ύδρευσης και επισκέπτονται την πηγή. Οι ντόπιοι, μπροστά στο φόβο να «χαθεί το νερό», δεν επιτρέπουν έργα για αύξηση παροχής της πηγής, που έχει άρρηκτα συνδεθεί με την τοπική ζωή και την ιστορία του Μεσαγρού.
Η πηγή του «Κουρέντη» βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του νησιού, σε μια ρεματιά - απόληξη του ορεινού όγκου νότια της Παληαχώρας, στο «Βαθυπόταμο». Κι εκεί, η «δημοσιά» περνά σε μικρή απόσταση από την πηγή και μετά την εξάλειψη της απειλής της πειρατείας, αποτέλεσε τη βασική πρόσβαση προς τη θάλασσα, ενώ σήμερα είναι ένας πολυσύχναστος δημόσιος δρόμος. Το ξωκλήσι του Αγίου Φανουρίου στολίζει, από τα μεσαιωνικά χρόνια, σαν άσπρο μαργαριτάρι, την πρασινάδα της ρεματιάς πλάι στον γκριζοκαφετή βράχο. Πηγή ζωής για τους κατοίκους του κυκλαδίτικου Μυστρά, με το όνομά της να παραπέμπει στους Λατίνους (Corrente), που για χρόνια όριζαν το βιός και τις τύχες τους. Με δημοτικά έργα το νερό της διοχετεύτηκε σε σημείο καλύτερα προσβάσιμο από το κοινό, αν και σε αυτήν την περίπτωση, πολλοί προτιμούσαν να μεταβαίνουν κατευθείαν στην πηγή.
Σήμερα, η πηγή έχει οδηγηθεί σχεδόν σε εγκατάλειψη, επειδή από χημικές αναλύσεις διαπιστώθηκε η ύπαρξη μολυσματικών στοιχείων και η υδροληψία έχει απαγορευτεί. Το πράγμα παράδοξο, γιατί τα γύρω βουνά δεν κατοικούνται. Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να αποδείξει ότι παράνομες απορρίψεις λυμάτων στην κορυφή του λόφου στα εγκαταλειμμένα λατομεία, που αποδεδειγμένα συνέβαιναν ποιος ξέρει από πότε, δημιούργησαν την καταστροφή της πηγής.
Ο αγώνας για το νερό στην Αίγινα συνεχίζεται και η δύναμή του θα αποτελεί, για πολλά ακόμα χρόνια, παράγοντα που θα συμβάλλει καθοριστικά στις εξελίξεις της τοπικής ζωής.
nkoukoul@otenet.gr
