Aστικός χώρος-Αστικό πράσινο

Το πρώτο τεύχος του περιοδικού  είναι αφιερωμένο στις πόλεις και συγκεκριμένα στον αστικό χώρο και στο αστικό πράσινο. H επιλογή του θέματος προέκυψε αυθόρμητα, αφού η πόλη αποτελεί το οικείο περιβάλλον των συντελεστών του περιοδικού και του μισού πληθυσμού του πλανήτη.

Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τις πόλεις μας είναι αρνητικός λόγω αντικειμενικών σίγουρα προβλημάτων, όπως οι κοινωνικές ανισότητες, η ρύπανση, το κυκλοφοριακό, η έλλειψη της βλάστησης ο θόρυβος, το απρόσωπο, η ασχήμια των κτηρίων... Ωστόσο μέσα σε αυτές τις πόλεις υπάρχουν, τις περισσότερες φορές, ένα ενδιαφέρον ιστορικό κέντρο, αρχαιολογικοί χώροι, πάρκα και χώροι πρασίνου -ανάσες ζωής για το πυκνοδομημένο περιβάλλον, αξιόλογα κτήρια που κτίστηκαν πριν και μετά τον πόλεμο, σύγχρονα κτήρια με άποψη, γωνιές που κρύβουν μυστικά, ένα άγαλμα, μια ζωγραφιά. Επίσης, υπάρχει κάτι ακόμα μέσα στις πόλεις και το περιαστικό τους περίβλημα, υπάρχει μια κινητικότητα που δημιουργείται από την προσπάθειά τους να βρουν το δρόμο τους διατηρώντας την ιστορικότητά τους, υπηρετώντας τις σύγχρονες ανάγκες, εξυπηρετώντας τις πολυπολιτισμικές απαιτήσεις αλλά και αυτές της παγκοσμιοποίησης.

Το πρόβλημα στις ελληνικές πόλεις είναι ότι τα θετικά τους στοιχεία απειλούνται και τα αρνητικά κερδίζουν συνεχώς έδαφος μετατρέποντάς τις σε μη βιώσιμες πόλεις. Το αφιέρωμα του ΜΟnuMENTA έχει σαν στόχο οι πόλεις να μιλήσουν μέσα από τη γραφή αυτών που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ασχολούνται μαζί τους αλλά και αυτών που τις βιώνουν. Έμφαση δίνεται στο ιστορικό κομμάτι των πόλεων, ιδιαίτερα των νεότερων χρόνων, που παρόλο ότι παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή και στην εξέλιξη της σύγχρονης πόλης κινδυνεύει. Να διευκρινίσουμε ότι στο ιστορικό κομμάτι περιλαμβάνεται και αυτή η κληρονομιά που δεν έχει ακόμη γίνει συνείδηση ότι πρέπει να προστατευθεί, όπως είναι η αρχιτεκτονική της δεκαετίας του 1930 αλλά και η μεταπολεμική αρχιτεκτονική. Λόγο θέλουμε να δώσουμε και στο αστικό πράσινο, ελάχιστο πια στις ελληνικές πόλεις. Διαβάζουμε και ξαναδιαβάζουμε στον Τύπο ότι η Αθήνα έχει τη χαμηλότερη αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο. Και το μόνο που βλέπουμε είναι ενέργειες και έργα, των αρμοδίων και των πολιτών, για τη μείωση του ελάχιστου πρασίνου. Επιθετική κατάληψη και οικοδόμηση των τελευταίων αδόμητων χώρων, των χώρων πρασίνου, των περιαστικών δασών. Αυτή είναι η πραγματικότητα και για το ιστορικό και για το φυσικό περιβάλλον των πόλεων Ελλάδος και Κύπρου.

Ζώντας αυτή την κατάσταση επιλέχθηκε για το αφιέρωμα μια σειρά θεμάτων που θα μπορούσαν να συμβάλουν θετικά στο γενικότερο προβληματισμό για τις πόλεις.

Έτσι ο αναγνώστης του αφιερώματος θα περάσει από τις συνοικίες Γκαζοχώρι και Ψυρρή, για να γνωρίσει τα προβλήματα και να επισημάνει τις ετεροχρονισμένες ή περιστασιακές επεμβάσεις των αρμοδίων φορέων, θα γνωρίσει τα προσφυγικά κτήρια που μέρα με τη μέρα χάνονται από τον ιστό της πόλης και δίνουν τη θέση τους σε ογκώδη απρόσωπα κτήρια, θα δει πώς ένας από τους πιο καλά προστατευόμενους ιστορικούς οικισμούς, της Ύδρας, κινδυνεύει από την αλλοίωση που φέρνει η συνεχής και ασύμβατη δόμηση. Περπατώντας προσεκτικά στους δρόμους των πόλεων θα ανακαλύψει σημαντικά κτήρια της δεκαετίας του 1930 και των μεταπολεμικών χρόνων που δεν τυγχάνουν προστασίας, ενώ εντύπωση θα του κάνουν τα κελύφη κτηρίων, απομεινάρια μιας άλλης κτηριακής πραγματικότητας. Σπάνια θα συναντήσει χώρους πρασίνου και δημόσιους ελεύθερους χώρους και όπου τους βρει θα διακρίνει την αμηχανία αξιοποίησης και ανάδειξής τους. Πάντα πιο προσεγμένης αντιμετώπισης προβάλλουν οι αρχαιολογικοί χώροι μέσα στις πόλεις. Παρατηρώντας προσεκτικά θα ανακαλύψει μικρά λουλούδια που φυτρώνουν στα πιο απρόσμενα μέρη, πουλιά, γλυπτά μιας άλλης εποχής, ερειπωμένους τοίχους να συνθέτουν ζωγαφικούς πίνακες, περιστέρια να περπατούν μαζί με τους πεζούς και ρύπους να επικάθονται παντού αλλά να είναι ορατοί στα μάρμαρα των αρχαίων μνημείων. Με χαρά θα δει κτήρια αναστηλωμένα και ολόκληρες συνοικίες, ειδικά αυτές της Λευκωσίας, αναζωογονημένες για να δεχτούν κυρίως νέους σε ηλικία ιδιοκτήτες. Προχωρώντας θα τον προσπεράσουν ποδηλάτες, αφού και στην Ελλάδα οι ποδηλατόδρομοι αρχίζουν σιγά σιγά να παίρνουν θέση δίπλα στους αυτοκινητόδρομους. Επίσης, θα περπατήσει σε δρόμους και θα ανακαλύψει σε αυτούς ότι ο χρόνος τρέχει και ταυτόχρονα παραμένει αναλλοίωτος. Περνώντας τα σύνορα των δύο χωρών, Ελλάδας και Κύπρου, θα φθάσει στη Ρώμη μέσα από κινηματογραφικές ματιές, θα γνωρίσει το York της Αγγλίας, όπου η ιστορική πόλη σφύζει από ζωή, θα φθάσει στο Λίβερπουλ που ετοιμάζεται για να μετατραπεί για ένα χρόνο σε πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης και θα καταλήξει στο ποιητικό Leiden της Ολλανδίας, όπου οι στίχοι των ποιημάτων δεν γράφονται σε χαρτί αλλά σε τοίχους κτηρίων. Αν μάλιστα επισκεφθεί και ξαναεπισκεφθεί το MOnuMENTA θα ανακαλύψει και άλλα σημεία και στοιχεία των πόλεων, αφού συνεχώς θα εμπλουτίζεται με νέα κείμενα.

Συν-θέσεις λέξεων, εικόνων, απόψεων, προβλημάτων, εμπειριών που συνθέτουν αυτό ακριβώς που είναι οι ελληνικές πόλεις...

MOnuMENTA