Αν και όποιος ασχολείται με την τύχη της νεότερης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Ελλάδας, έστω και περιστασιακά, έχει σίγουρα εντοπίσει διάφορα αλλόκοτα σχετικά με την προστασία και την «αξιοποίηση» της, η ιστορία της φερόμενης κατοικίας του Μακρυγιάννη, μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια από τις πλέον απίθανες, και διαρκεί εδώ και 27 χρόνια.

Η ιστορία αρχίζει με το διάταγμα χαρακτηρισμού ως ιστορικού, του κέντρου του  Άργους το 1982 από το τότε Υ.ΧΟ.Π. (ΦΕΚ 401Δ/1982), συμπεριλαμβανομένης της οικίας, στην οποία φαίνεται να έζησε για μικρό διάστημα ο στρατηγός Μακρυγιάννης. Ο ιδιοκτήτης προσφεύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας για ακύρωση του Προεδρικού Διατάγματος, προφασιζόμενος "πλάνη περί τα πράγματα" και ετοιμορροπία του κτηρίου. Σημειώνεται, ότι μερική κατάρρευση της στέγης συνέβη ξαφνικά τις παραμονές της συζήτησης του θέματος στο ΣτΕ. Το ΣτΕ απορρίπτει την αίτηση ακυρώσεως του ιδιοκτήτη (298/1884) και εξασφαλίζεται από το Υ.ΧΟ.Π. κονδύλι για τη μελέτη και το έργο αναστήλωσης του κτηρίου.

Ακολουθεί σχεδόν μυθιστορηματικά μια σειρά δράσεων και παραλείψεων, που περιλαμβάνει: κινητοποίηση βουλευτών και πολιτικών παραγόντων, φιλολογική ανάλυση επίμαχου χωρίου των Απομνημονευμάτων, αντικρουόμενες στάσεις και αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, υφαρπαγές υπογραφών, ανακόλουθες διατυπώσεις των αρμοδίων Υπουργείων κ.ά., με τελευταία την απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου του 1999, βάσει της οποίας το "σπίτι του Μακρυγιάννη" δε χρήζει κήρυξης, αφού δε διασώζει σημαντικά αρχιτεκτονικά στοιχεία και δε συνδέεται ασφαλώς με το ιστορικό πρόσωπο.

Αποτέλεσμα: Πέρα από την επιβεβαίωση της "φιλολογικής σχέσης" και της "αδυναμίας" στα ιστορικά πρόσωπα που έχουν οι κάτοικοι του Άργους, όταν ασχολούνται με την αρχιτεκτονική κληρονομιά (βλ. «Πόλη του Αγαμέμνονα», Στρατώνες του Καποδίστρια, Σπίτι του Σ. και Χ. Τρικούπη, Σπίτι του Δ. Τσώκρη κ.ά., θέματα τα οποία επανέρχονται στη δημοσιότητα περιοδικά και τη σχετική έρευνα του Προγράμματος Τοπικές Κοινωνίες & Μνημεία), μέσα από αυτό το παράλογο κουβάρι, που έχουν δημιουργήσει η χαλαρή τήρηση νόμων και διαδικασιών, οι μικροπολιτικές εμπλοκές και οι πελατειακές σχέσεις, ένα σημαντικό μνημείο βρίσκεται σε ερειπιώδη κατάσταση, επιβαρύνοντας λίγο ακόμα το ασφυκτικά δομημένο πρόσωπο της αργολικής πρωτεύουσας.

Επιπλέον, υποβαθμίζεται με αυτόν τον τρόπο, η φυσιογνωμία μιας "γειτονιάς" που περιλαμβάνει και άλλα ιστορικά τοπόσημα του Άργους (ναός του Αγίου Ιωάννη (1829), οικία Δ. Τσώκρη (1827), πλατεία Α΄ Εθνοσυνέλευσης κ.ά.) αλλά και σημειακά αξιόλογη ανώνυμη αρχιτεκτονική, προσθέτοντας ένα ακόμα στοιχείο στο πλέον σημαντικό και σύνθετο πρόβλημα του βεβαρημένου αστικού τοπίου, που χαρακτηρίζεται από μεγάλη κτηριακή πυκνότητα, έλλειψη επιμελημένων δημόσιων χώρων, έλλειψη προστασίας και ανάδειξης των αρχαιολογικών καταλοίπων, ασύμβατες παρεμβάσεις επιθετικής-pastiche αρχιτεκτονικής και ασφυξίας σημαντικών αρχιτεκτονικών διατυπώσεων παλιότερων εποχών.

Εκτός λοιπόν της σημειακής προστασίας και ανάδειξης και εστιάζοντας πίσω στο "δάσος" η Δημοτική Αρχή, το Υπουργείο και οι ενεργοί πολίτες θα πρέπει να εργαστούν ώστε να εφαρμοστεί αυστηρά το εγκεκριμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, να προστατευθεί συστηματικά ο αρχιτεκτονικός πλούτος αλλά και να τηρηθούν οι διεθνείς συμβάσεις που η Ελλάδα έχει επικυρώσει (π.χ. η Σύμβαση της Γρανάδας). Θα χρειαστούν πολλά χρόνια και γενναίες παρεμβάσεις για να βελτιωθεί το πρόσωπο της "αρχαιότερης πόλης της Ελλάδας", όπως αρκετοί Αργείοι αρέσκονται να ονοματίζουν την πόλη τους.

ΠΗΓΕΣ
*Δωροβίνης, Β., 1992. ΥΠ.ΠΟ. (Δ/νση Βυζαντινών Αρχαιοτήτων): Υπηρεσία à la carte για παρανομούντες ιδιοκτήτες;, στο Αρχαιολογία και Τέχνες 44, 88-89
*Καρδαμίτση-Αδάμη, Μ., Μπίρης, Μ., Σαρηγιάννης, Γ.Μ., 1996. Ερωτήματα για το σπίτι του Μακρυγιάννη, στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία 07.06.1996
*Δωροβίνης, Β., 2000. Επιμένουν στο à la carte (ΥΠ.ΠΟ. και σπίτι του Μακρυγιάννη), στο Αρχαιολογία και Τέχνες 76, 98
*Κατημερτζή, Π., 2008. Μάχη για να σωθούν τα σπίτια-μνημεία στο Άργος. Η ελληνική ιστορία Αργο-πεθαίνει, στην εφημερίδα Τα Νέα 06.10.2008
*Φιλίνη Α., Ψαριανός, Γ., 2008. Ερώτηση προς τους Υπουργούς Πολιτισμού, ΠΕΧΩΔΕ. Αποκατάσταση του διατηρητέου ιστορικού σπιτιού του Μακρυγιάννη, 08.10.2008
*Δωροβίνης, Β., 2009. Το σπίτι του Μακρυγιάννη στο Άργος. Το «σύστημα» à la carte συνεχίζεται από το ΥΠ.ΠΟ., Αρχαιολογία και Τέχνες 111, 112

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
*Reynal, G., Rio, H., 1980. Argos, archéologie et patrimoine
*Croissant, F., 2003. «Οι αρχαιότητες μέσα στην πόλη», στο Αργειακή Γη 1, 21-22
*Λεκάκης, Σ., 2008. Γνωρίζοντας τους πρώτους κατοίκους του Άργους στους τελευταίους. Ιστολόγιο Τοπικές Κοινωνίες & Μνημεία
Στέλιος Λεκάκης 16.10.09